Αρχείο κατηγορίας Συχνές Ερωτήσεις

Παρουσίαση: Αναπτυξιακός Σύλλογος Γορτυνίας Μεγαλόπολης Τρίπολης ΑΛΦΕΙΟΣ – ΜΑΙΝΑΛΟ 2020

Νέα και Ανακοινώσεις,Πολυμέσα,Προβεβλημένα,Συχνές Ερωτήσεις

ΕΣΠΑ – ΠΕΠ 2014-2020

ΤΑΠΤΟΚ : ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
ΜΕ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ

Αλφειός-Μαίναλο 2020 Τοπική Ομάδα Δράσης

Αναπτυξιακός Σύλλογος Γορτυνίας Μεγαλόπολης Τρίπολης
ΑΛΦΕΙΟΣ – ΜΑΙΝΑΛΟ 2020

Εισαγωγή στα ΤΑΠΤΟΚ ( Τοπική Ανάπτυξη με Πρωτοβουλία Τοπικών Κοινοτήτων) – CLLD (Community Lead  local development)

Ο αναπτυξιακος σχεδιασμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το 2014-2020 δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην συμμετοχή της ιδιωτικής πρωτοβουλίας στον σχεδιασμό και την υλοποίηση περιφερικών αναπτυξιακών στρατηγικών έχοντας διαπιστώσει ότι ο σχεδιασμός από «πάνω προς τα κάτω» δεν είναι τόσο αποτελεσματικος όσο το ανάποδο.  Για τον σκοπό αυτό έχουν προβλεφθεί και θεσμοθετηθεί πολλά εργαλεία σε διάφορα επίπεδα.
Ένα από αυτά, που βασίζεται σε προηγούμενη εμπειρία των προγραμμάτων Leader, ιδιαίτερα στην αλιεία, είναι οι «ολοκληρωμένες χωρικές παρεμβάσεις»  που δίνουν συνολική λύση και χρησιμοποιούν σαν φορεα υλοποίησης ιδιωτικούς μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς.

Στον αναπτυξιακο σχεδιασμό 2014-2020, επιβάλεται σε κάποιο ποσοστό, η αξιοποίηση αυτής της εμπειρίας μέσα από το εργαλείο CLLD – Community Lead local development, στην Ελλάδα μέσα από τα ΤΑΠΤΟΚ – Τοπική Ανάπτυξη με Πρωτοβουλία Τοπικών Κοινοτήτων, το οποίο πρέπει να απορροφήσει κατ’ ελάχιστο το 5%  του Γεωργικού Ταμείου ( το ποσό αυτό πανελλαδικά θα ήταν  περίπου 200 εκατ. ευρώ),  χωρίς να αποκλείεται η χρηματοδότηση του και από αλλά ταμεία, ιδιαίτερα το Περιφερικής Ανάπτυξης και το Κοινωνικής Συνοχής.

Πρόσφατα το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης ανακοίνωσε ότι ολο το πρόγραμμα Leader θα υλοποιηθεί μέσα από τις προβλεπόμενες από το ΤΑΠΤΟΚ διαδικασίες, δημιουργώντας νέες συνθήκες για την μέχρι τώρα γνωστή  προσέγγιση μέσω των κατά τόπους Αναπτυξιακών Εταιριών.

Έτσι σήμερα στην Ελλάδα υπάρχουν, πρακτικά, δυο δυνατότητες  :

  • Η μια μέσω του προγράμματος Leader – Clld, πανελλήνιο πρόγραμμα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης που προβλέπει, με ανταγωνιστικές διαδικασίες την υλοποίηση 50 ΤΑΠΤΟΚ σε όλη την Ελλάδα με συνολικό προϋπολογισμό γύρω στα 400 εκατ ευρώ.
    Το πρόγραμμα αυτό έχει ήδη δρομολογηθεί.  Στην Πελοπόννησο θα υλοποιηθούν 2 προγράμματα, μέσω της ΑΝΒΟΠΕ και της Αναπτυξιακής Πάρνωνα, τα οποία όμως λόγω της μεγάλης περιοχής παρέμβασης και του μικρού προϋπολογισμού, θα διαθέσουν περί τα 200.000€ ανά δήμο, κυρίως σε μικρά δημόσια / δημοτικά έργα.
  • Η δεύτερη μέσα από τα ΠΕΠ, ανάλογα με τις προβλέψεις του κάθε περιφερειακού προγράμματος. Στην Πελοπόννησο έχουν προβλεφθεί παρεμβάσεις ΤΑΠΤΟΚ συνολικού προϋπολογισμού  19 εκατ. ευρώ.
    Ήδη η επιτροπή παρακολούθησης του ΠΕ Πελοποννήσου, στις 08/11 ενέκρινε τον Οδηγό εφαρμογής των ΤΑΠΤΟΚ, θέτοντας έτσι σε κίνηση την σχετική διαδικασία. Προβλέπουμε ότι μέχρι το τέλος του χρόνου θα έχει γίνει η προκήρυξη του προγράμματος από την Περιφέρεια.
    Για τον σκοπό αυτό είναι σε εξέλιξη διεργασίες για την σύσταση μιας Αστικής μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας, με την επωνυμία ΑΡΚΑΔΙΑ 2020

 Τι είναι το Ταπτοκ και που εφαρμόζεται :

Συνήθως είναι ένας μη κερδοσκοπικος οργανισμός,  μια αστική μη κερδοσκοπική εταιρία, η οποία συμβατικά ονομάζεται ΤΟΔ : Τοπική Ομαδα Δράσης, πρέπει να ανήκει σε ιδιώτες, επιχειρηματικούς η/ και  κοινωνικούς φορείς και δημόσιους οργανισμούς μιας περιοχής, αλλά με μια βασική προϋπόθεση :

Ιδιωτικά η  δημόσια συμφέροντα  οργανισμοί, δεν μπορούν να έχουν η να ελέγχουν πάνω από το 49%.

Αντιγράφουμε από το Κεφάλαιο 2, παράγραφος 5 της Ευρωπαϊκής οδηγίας για τα ΤΑΠΤΟΚ :

«Όποια και να είναι η νομική μορφή που επιλέγεται, η οντότητα πρέπει να είναι εν γένει αντιπροσωπευτική των τοπικών ενδιαφερόμενων μερών τα οποία αφορά η στρατηγική, να είναι ανοικτή και διαφανής και να λογοδοτεί τόσο στον τοπικό πληθυσμό όσο και στους χρηματοδότες της. Η ακριβής ισορροπία των συμμετεχόντων εταίρων και της εξουσίας που διαθέτουν ως προς τη λήψη αποφάσεων εξαρτάται από τις τοπικές συνθήκες αλλά, όπως προαναφέρθηκε, βασικό χαρακτηριστικό της ΤΑΠΤΚ είναι ότι στις συμπράξεις δεν πρέπει να κυριαρχεί μία και μόνη ομάδα δημόσιων ή ιδιωτικών συμφερόντων».

Ο οργανισμός αυτος ( η ΤΟΔ ) προσδιορίζει την περιοχή δράσης του – μπορεί να είναι αστική η αγροτική περιοχή η και συνδυασμός τους, ανάλογα και με την σχετική προκήρυξη, η οποία  – περιοχή – δεν υποχρεούται να συμπίπτει με κάποια διοικητικά όρια αλλά πρέπει να έχει μια αναπτυξιακή δυναμική και να περιλαμβάνει κατ’ ελάχιστο 10.000 και κατά μέγιστο 150.000 κατοίκους.

Για την περιοχή αυτή εκπονείται  ένα συνολικό στρατηγικο σχέδιο ανάπτυξης με βαση τις δυνατότητες και ευκαιρίες,  τις απόψεις και διαθέσεις των κατοίκων και επιχειρηματιών της, τους σχετικές δημόσιους σχεδιασμούς και προγραμματισμούς και σε συντονισμό με τα υπόλοιπα αναπτυξιακά προγράμματα που προγραμματίζονται. Οι απόψεις πρέπει να διερευνώνται και να καταγράφονται  με συστηματικό και παραγωγικό τρόπο. Μάλιστα η Ευρωπαϊκή Ένωση παρέχει με την μορφή τεχνικών εγχειριδίων όλη την αναγκαία προς τούτο τεχνογνωσία αλλά και ο Οδηγός εκπόνησης της Περιφέρειας Πελοποννήσου περιγράφει με μεγάλη ανάλυση και λεπτομέρεια τις απαιτήσεις της διαδικασίας αυτής.

Αντιγράφουμε από τον Οδηγό εφαρμογής & Εκπόνησης ΤΑΠΤΟΚ Πελοποννήσου την πολύ ξεκάθαρη απαίτηση σχετικά με τον Σχεδιασμό του προγράμματος :

«Τα τοπικά ενδιαφερόμενα μέρη πρέπει να συμμετέχουν από την πρώτη ημέρα του σχεδιασμού της στρατηγικής έως το τέλος της διαδικασίας εφαρμογής. Η στρατηγική, και τα έργα που απορρέουν από αυτή, πρέπει να εκπορεύονται από την κοινότητα.
Ως εκ τούτου, η συμμετοχή δεν θα πρέπει να αποτελεί απλώς συμπληρωματική διαδικασία, η οποία να διεξάγεται κατά την έναρξη της στρατηγικής για να δικαιολογήσει τη χρηματοδότηση. Σύμβουλοι, πανεπιστήμια και άλλοι εξωτερικοί εμπειρογνώμονες μπορούν όλοι να συνεισφέρουν ώστε να διαμορφωθεί μια ευρύτερη εικόνα και να βοηθήσουν στην ανάλυση των δεδομένων και την κατάρτιση της στρατηγικής, αλλά θα πρέπει να υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν τη διεξαγωγή πραγματικού διαλόγου με τον τοπικό πληθυσμό και μεταξύ των πολιτών»

Αφού προσδιοριστούν οι αναγκαίες αναπτυξιακές πρωτοβουλίες επιλέγονται και τα ανάλογα Ταμεία που από τους Θεματικούς τους Στόχους είναι τα κατάλληλα και εκπονείται ένα συνολικό αναπτυξιακο σχέδιο με μετρήσιμους στόχους και διαδικασίες ελέγχου της επίτευξης τους.

Το σχέδιο αυτό υποβάλλεται, όταν ανακοινωθεί η πρόσκληση για την υποβολή προτάσεων για αξιολόγηση – βαθμολόγηση και εάν συγκεντρώσει την προβλεπόμενη βαθμολογία, για έγκριση στην Περιφερειακή Διαχειριστική Αρχή η στην Κεντρική Διαχειριστική Αρχή του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, προκειμένου για το Leader –Clld.

Τα σχέδια αυτά έχουν, γενικά, τουλάχιστον 3 έτη διάρκεια και ελάχιστο προϋπολογισμό 3 εκατ.€, η δε χρηματοδότηση των ιδιωτικών επιχειρηματικών σχεδίων είναι 50-60% ενώ των Δημοσίων η Κοινωνικών φορέων φτάνει στο 100%.
Εφόσον το σχέδιο εγκριθεί η ΤΟΔ  μπορεί να λειτουργήσει σε διάφορα επίπεδα, από το ποιο απλο που είναι η επιλογή των έργων έως το ποιο σύνθετο που είναι η λειτουργία  ως τοπική διαχειριστική αρχή,  προκηρύσσονται, εγκρίνοντας, χρηματοδοτώντας και επιβλέποντας τα έργα που περιλαμβάνονται στο στρατηγικο σχέδιο.

Στην συγκεκριμένη περίπτωση υπάρχει εκφρασμένη θέση, μέσα από τον Οδηγό Εκπόνησης & Εφαρμογής ΤΑΠΤΟΚ Πελοποννήσου για :  πρόθεσης της ΕΥΔ και της Περιφέρειας Πελοποννήσου να γίνει πλήρης εκχώρηση αρμοδιοτήτων διαχείρισης στην ΟΤΔ, εφ’ όσον εγκριθεί η Στρατηγική και το Σχέδιο Δράσης ΤΑΠΤοΚ της προτεινόμενης περιοχής.

Τα οφέλη μιας Περιφερειακής Αρχής από την ένταξη των ΤΑΠΤΟΚ στον σχεδιασμό της είναι πολλά και σε πολλά  επίπεδα.

Κατ’ αρχήν εξασφαλίζει μελέτες και υψηλή απορροφητικότητα χωρίς να δημιουργεί τοπικές έριδες η να αναγκάζεται να σπάσει τα διαθέσιμα κεφαλαία σε μικροποσά ώστε να αυξήσει την διασπορά.

Δεύτερο δημιουργεί θετική εικόνα σε τοπικές κοινωνίες δίνοντας τους την δυνατότητα να αυτενεργησουν και να ακουστούν αυξάνοντας έτσι το  πολιτικο  της  κύρος.

Τρίτο δημιουργεί θετική εικόνα στις επιβλέπουσες Ευρωπαϊκές Αρχές που έχουν επενδύσει σημαντικά στην αξιοποιήσει αυτών των εργαλείων και αποκτά μια σημαντική τεχνογνωσία για την μελλοντική αξιοποίηση ολο και μεγαλύτερων κονδυλίων που θα διατίθενται μέσω αυτών των εργαλείων.

Τα έργα αυτά έχουν ιδιαίτερα αυξημένες πιθανότητες να υλοποιηθούν και να παραμείνουν σε λειτουργεία μιας και αποτελούν προτάσεις της τοπικής κοινωνίας και αλληλοσυμπληρώνονται σε οικονομικο και κοινωνικο επίπεδο.

Η περιφέρεια Πελοποννήσου αναγνωρίζοντας την σημασία των ΤΑΠΤΟΚ τα έχει ήδη περιλάβει  στο εγκεκριμένο ΠΕΠ 2014-2020, στους άξονες προτεραιοτήτων 2 Α ( Ταμείο Συνοχής ) και 2Β ( Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης ) με συνολικό προϋπολογισμό 19 εκατ.€ με πρόβλεψη για επιπλέον χρηματοδότηση άλλων 4 εκατ. €

 

Αναπτυξιακός Σύλλογος Γορτυνιας Μεγαλοπολης Τρίπολης
ΑΛΦΕΙΌΣ  – ΜΑΙΝΑΛΟ 2020

Ιστορικά :

Η πρωτοβουλία για την δημιουργία Τοπικής Ομάδας Δράσης για την υλοποίηση ενός ΤΑΠΤΟΚ στην ευρύτερη περιοχή της κοιλάδας της Μεγαλοπολης και του ορεινού όγκου του Μαιναλο,  ξεκίνησε από δυο κατοίκους  της περιοχής, ενός επιχειρηματία (Μ. Τσουκιας) και ενός δημόσιου υπάλληλου (Γ. Γκιουμες). Την πρωτοβουλία αγκάλιασαν οι Δ. Λυκογιάννης από το Ελληνικο Γορτυνιας, ο Σ. Τζανετοπουλος από την Μεγαλοπολη και οι προσπάθειες τους οδήγησαν στις 11/03/2015 στην υπογραφή –από περίπου 40 κατοίκους των δήμων Γορτυνιας και Μεγαλοπολης, της Ιδρυτικής πράξης της άτυπης Τοπικής ομάδας Δράσης ΑΛΦΕΙΌΣ ΜΑΙΝΑΛΟ 2020 και στην εκλογή της Διοικούσας Επιτροπής της. Τα μέλη της ΔΕ ήταν τα ακόλουθα :

  • Ιωάννης Γκιουμές, κάτοικος Μεγαλόπολης
  • Σάκης Τζανετόπουλος, κάτοικος Μεγαλόπολης
  • Δημήτρης Λυκόγιαννης, κάτοικος Ελληνικού
  • Μιχάλης Τσουκιάς, κάτοικος Κ. Κοτυλίου
  • Μαρία Καντέλη, κάτοικος Μεγαλόπολης
  • Φωτεινη Μανιάτη, κάτοικος Φαλαισιας
  • Ιωάννης Φουσέκης, εκπρόσωπος Δήμου Μεγαλόπολης, κάτοικος Μεγαλόπολης.

Αργότερα ο Σ. Τζανετοπουλος παραιτήθηκε και αντικαταστάθηκε από τον Κ. Φίλανδρο.

Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ακόμη την ενεργητική συμμετοχή και βοήθεια του Τ. Σημαιοφόρου από την Μεγαλοπολη, χαρη στην δική του ανιδιοτελή προσφορά όλα τα πεπραγμένα της ΔΕ αλλά και τις σημερινές δραστηριότητες του Συλλόγου μας μπορείτε να τα βρείτε στην ιστοσελίδα :  www.alfeios2020taptok.org .

Σε συνέχεια και σε προσαρμογή των προβληματισμών που εξελίσσονταν σε περιφερειακο επίπεδο η ατυπη Τοπική Ομάδα Δράσης, με την Ανοιχτή Γενική Συνέλευση των μελών της αλλά και πλήθος άλλων κατοίκων που εντωμεταξύ είχαν ευαισθητοποιηθεί, στις 18/07/2016, αποφάσισε την μετατροπή της άτυπης ΤΟΔ σε σύλλογο με τίτλο Αναπτυξιακός Σύλλογος Γορτυνιας Μεγαλοπολης Τρίπολης και διακριτικο τίτλο  « Αλφειός Μαιναλο 2020», πράγμα το οποίο έγινε επίσημα γεγονός με την έγκριση από το Πρωτοδικείο Τρίπολης στις 21/09/2016 και έχει λάβει τον ΑΜ 1065.

Στον Σύλλογο συμμετέχουν ήδη σαν ιδρυτικά μέλη πλήθος ιδιωτών επιχειρηματιών αλλά και κοινωνικά ενεργών κατοίκων της περιοχής αλλά και πλήθος κοινωνικών φορέων και συλλόγων καθιστώντας εκ των πραγμάτων τον Αναπτυξιακο Σύλλογο «Αλφειός Μαιναλο 2020» αξιόπιστο συνομιλητή και εκπρόσωπο τόσο της ιδιωτικής πρωτοβουλίας στην περιοχή όσο και της κοινωνίας των πολιτών.

Μάλιστα ο συνδυασμός των δυο αυτών μορφών ενεργοποίησης της κοινωνιας αντανακλά την άποψη μας για « βιώσιμη και αειφόρο ανάπτυξη».

Στις 26/11/2016 συγκλείεται η πρώτη ΓΣ αρχαιρεσιών του Συλλόγου για την εκλογή του ΔΣ που θα οδηγήσει τον Σύλλογο στην συμμετοχή του στις διαδικασίες ΤΑΠΤΟΚ που είναι τώρα εν εξελίξει σε περιφερειακο επίπεδο.

Η Περιοχή παρέμβασης :

Η άτυπη ΤΟΔ ξεκινήσε με την βασική παραδοχή ότι η κοιλάδες  των ποταμών Αλφειού και του Λουσιου, και οι Ορεινοί Όγκοι του Μαιναλου και του Λυκείου που τις ορίζουν, αποτελούν την βασική περιοχή παρέμβασης. Φυσικά θα προσαρμοστούμε σε τυχόν ιδιαίτερες απαιτήσεις του Οδηγου Εφαρμογής αλλά βασικά η πρόταση μας για την περιοχή παρέμβασης παραμένει η αυτή.

Η περιοχή παρέμβασης έχει  επισήμως περίπου 35.000 κατοίκους και περιλαμβάνει δυο διακριτές  περιοχές οικονομικής δραστηριότητας,

  • την τουριστική περιοχή γύρω από την κοιλάδα του Λουσιου και του ορεινου όγκου του Μαιναλου, με τα γνωστά τουριστικά χωριά Λεβιδι, Βυτινα, Δημητσάνα, Στεμνιτσα, Ελληνικο, Καρύταινα.
  • την βιομηχανική περιοχή της ΔΕΗ γύρω από την πόλη της Μεγαλοπολης και την αγροτική (πεδινή και ημιορεινή) εκατέρωθεν του ποταμού Αλφειού.

Παράλληλα διαθέτει ένα σημαντικό και αναξιοποίητο αρχαιολογικού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος  δυναμικο, που αρχίζει από τα Βυζαντινά μνημεία του Λιονταριού και τον αρχαιολογικο χώρο της Μεγαλοπολης και εκτίνετε κατά μήκος του Λυκείου όρους, που ορίζει την νότια όχθη του Αλφειού.

Η οικονομική δραστηριότητα της περιοχής βασίζεται στα 2 θερμικά εργοστάσια της ΔΕΗ και το ορυχείο. Με δεδομένα,  τον σταδιακό περιορισμό και εν συνεχεία την διακοπή της λειτουργίας του ορυχείου (σε ορίζοντα 15ετιας) και την σημαντική μείωση των αμοιβών και του αριθμού του προσωπικού της ΔΕΗ, η περιοχή αντιμετωπίζει οξύτατο πρόβλημα μέλλοντος και φθίνει σε κάθε επίπεδο. Μικρές επενδύσεις στον τουρισμό και τον πρωτογενή τομέα δεν έχουν ανατρέψει το κλίμα και οι κρατικές επενδύσεις είναι ανύπαρκτες.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα της περιοχής, ιδιαίτερα των χωριών, είναι η εγκατάλειψη τους από τους κατοίκους τους. Ακόμη και στην Μεγαλόπολη το φαινόμενο αυτό είναι έντονο και ορατο από την ετήσια μείωση του αριθμού των μαθητών στα σχολεία.

Η έντονη φημολογία περιβαλλοντικών προβλημάτων λόγω της λειτουργίας της ΔΕΗ και η υποβαθμισμένη ποιότητα ζωής και περιβάλλοντος χώρου στην πόλη της Μεγαλοπολης έχει σαν συνέπεια πάνω από τους μισούς εργαζόμενους στην ΔΕΗ να διαμένουν σε άλλες κοντινές πόλεις (Τρίπολη – Καλαμάτα ). Παρολαυτα, σύμφωνα με υπολογισμούς της ΓΕΝΟΠ ΔΕΗ στην περιοχή εισέρχονται ετησίως περί τα 170.000.000€ από μισθούς και συντάξεις!

Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με την διαμόρφωση ενός κλίματος εφησυχασμού από την «δεδομένη» απασχόληση στην ΔΕΗ έχει περιορίσει σημαντικά το επενδυτικο ενδιαφέρον σε μακροχρόνιας απόδοσης επενδύσεις. Ταυτόχρονα το προσφερόμενο υψηλο εισόδημα και η παρουσία εκπαιδευμένου εργατικού δυναμικού δημιουργεί σημαντικές ευκαιρίες.

Ο Στόχος :

Σύμφωνα με την ιδρυτική διακήρυξη της ΤΟΔ Αλφειος –Μαιναλο 2020

Στόχος μας θα είναι μια αναπτυξιακή στρατηγική, βιώσιμη και φιλική προς το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον, με εξειδίκευση βασισμένη στα συγκριτικά πλεονεκτήματα και δυνατότητες της περιοχής, που θα έχει σαν αποτέλεσμα :

  • τη διατήρηση και αύξηση του πληθυσμού της περιοχής,
  • την αύξηση της απασχόλησης και
  • την βελτίωση των εισοδημάτων.

Οι παραπάνω φραστικοί στόχοι, για τις ανάγκες του προγράμματος,  θα πρέπει να μετατραπούν σε αριθμούς και να βρεθούν οι κατάλληλοι δείκτες παρακολούθησης της εξέλιξης τους.

Είναι φανερό από την προηγούμενη  παράγραφο ότι ο σημαντικότερος  στόχος είναι η διατήρηση και αύξηση του πληθυσμού, ενώ οι άλλοι δυο στόχοι ουσιαστικά αποτελούν παραμέτρους υλοποίησης του κύριου στόχου. ¹

Το αναπτυξιακο πλαίσιο :

Όπως ήδη έχουμε πει το  ΤΑΠΤΟΚ αποτελεί ένα εργαλείο και περιγράφει την “από την βάση προς την κορυφή”  προσέγγιση των τοπικών κοινοτήτων, οι οποίες συγκροτούν μια σύμπραξη προκειμένου να σχεδιάσουν και να εφαρμόσουν μια “…ολοκληρωμένη αναπτυξιακή στρατηγική. Η εν λόγω στρατηγική είναι σχεδιασμένη κατά τρόπο ώστε να αξιοποιεί τα δυνατά σημεία ή τα «πλεονεκτήματα» της κοινότητας σε κοινωνικό, περιβαλλοντικό και οικονομικό επίπεδο, αντί απλώς να εστιάζει στην αντιμετώπιση των προβλημάτων της. Για τον σκοπό αυτό, η σύμπραξη λαμβάνει μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση και αποφασίζει πώς θα τη διαθέσει.”1

Απόσπασμα από το εγχειρίδιο οδηγιών ταπτοκ της ΕΕ.

Ακόμα ποιο συγκεκριμένα η αναπτυξιακή στρατηγική θα πρέπει να προσδιορίσει την βασική θεματική κατεύθυνση – την εξειδίκευση, η οποία θα έχει και την μεγαλύτερη χρηματοδοτική βαρύτητα στο πρόγραμμα. Η Τοπικη βασική θεματικά κατεύθυνση θα πρέπει να βρίσκεται σε αρμονία με τις εθνικές και περιφερειακές γενικότερες κατευθύνσεις.

Μέσα από το Αναπτυξιακο Σχέδιο χρηματοδοτούνται οι ιδιωτικές επενδύσεις της βασικής θεματικής κατεύθυνσης καθώς και τυχόν δευτερευόντων συμπληρωματικών κατευθύνσεων (με χρηματοδότηση 50-60%) καθώς και δημόσια έργα υποδομών και δραστηριότητες κοινωνικού η πολιτιστικού χαρακτήρα που στηρίζουν τις επενδυτικές κατευθύνσεις (με χρηματοδότηση 100).

Οι ιδιωτικές επενδύσεις που γενικά προβλέπεται να ενισχυθούν είναι οι επενδύσεις στην μεταποίηση των γεωργικών προϊόντων, στον τουρισμό και τις υπηρεσίες, στην τεχνολογία.

Η δική μας διαδικασία προσδιορισμού της Βασικής θεματικής κατεύθυνσης άρχισε με την διανομή και συμπλήρωση του Ερωτηματολόγιο Αποτύπωσης Επιχειρηματικότητας ( συνεχίζεται ), όπου ήδη διαφαίνεται  ένα έντονο επενδυτικο ενδιαφέρον στον τουρισμό και την αναψυχή.

Ταυτόχρονα συγκεντρώθηκε  το μεγαλύτερο μέρος των μελετών και προγραμμάτων δημόσιων φορέων ( Δήμων / περιφέρειας ) για την περιοχή.

Ακολούθησε  η Γενική Συνελευση ανάλυσης Κινδύνων / Ευκαιριών στην οποία έγινε μια πρώτη προσέγγιση της ανάλυσης και προς το παρόν η διαδικασία αυτή έχει παγώσει, λόγω των οργανωτικών αλλαγών .

Με την έγκριση του Οδηγου Εκπόνησης και Εφαρμογής ΤΑΠΤΟΚ Πελοποννήσου και σε συνεργασία με τους εμπλεκόμενους Δήμους αλλά και τις εν δημιουργία δομές της Περιφέρειας Πελοποννήσου έχουμε πλέον ένα σαφές βοήθημα για την συνέχιση των διαδικασιών αυτών.

Μεγαλοπολη 20/11/2016

 

 

Σημείωση:  1. Μεγάλο μέρος του παρόντος κειμένου βασίζεται στον λεπτομερή  οδηγό που έχει εκδώσει η ΕΕ για τις ΤΑΠΤΟΚ τον Ιούνιο του 2014 .

Εδώ μπορείτε να λάβετε την παρουσίαση σε μορφή εγγράφου PDF

1. Τι είναι το ΤΑΠΤΟΚ;

Συχνές Ερωτήσεις

Το ΤΑΠΤΟΚ αποτελεί ένα εργαλείο και περιγράφει την “από τη βάση προς την κορυφή” προσέγγιση των τοπικών κοινοτήτων, οι οποίες συγκροτούν μια σύμπραξη προκειμένου να σχεδιάσουν και να εφαρμόσουν μια “…ολοκληρωμένη αναπτυξιακή στρατηγική. Η εν λόγω στρατηγική είναι σχεδιασμένη κατά τέτοιο τρόπο ώστε να αξιοποιεί τα δυνατά σημεία ή τα «πλεονεκτήματα» της κοινότητας σε κοινωνικό, περιβαλλοντικό και οικονομικό επίπεδο, αντί απλώς να εστιάζει στην αντιμετώπιση των προβλημάτων της. Για το σκοπό αυτό, η σύμπραξη λαμβάνει μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση και αποφασίζει πώς θα τη διαθέσει.” 

Απόσπασμα από το εγχειρίδιο οδηγιών ΤΑΠΤΟΚ της ΕΕ.

Το πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το 2014-2020,γενικά αλλά και στην Ελλάδα μέσω του ΕΣΠΑ, δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη συμμετοχή της Ιδιωτικής Πρωτοβουλίας και της Κοινωνίας των Πολιτών για τοσχεδιασμό και την υλοποίηση περιφερειακώναναπτυξιακών στρατηγικών.

Δίνεται έτσι για πρώτη φορά θεσμοθετημένα και οργανωμένα η δυνατότητα  σχεδιασμού αναπτυξιακών στρατηγικών από «κάτω προς τα πάνω», δηλαδή από τους απλούς πολίτες και όχι από τα υπουργεία, σε αντιδιαστολή με ό,τι συνέβαινε μέχρι τώρα, που ήταν αποκλειστικά ο σχεδιασμός σε κεντρικό επίπεδο. Τοεργαλείο με το οποίο ενεργοποιείται η διαδικασία αυτή ονομάζεται Τοπική Ανάπτυξη με Πρωτοβουλία Τοπικών Κοινοτήτων (Τ.Α.Π.ΤΟ.Κ). 

Στο ΕΣΠΑ 2014-2020, επιβάλλεται η χρηματοδότηση πρωτοβουλιών ΤΑΠΤΟΚ σε  ποσοστό 5% του Γεωργικού Ταμείου (το ποσό αυτό πανελλαδικά θα είναι περίπου 200 εκατ. ευρώ), χωρίς να αποκλείεται η χρηματοδότησή του και από αλλά Ταμεία, ιδιαίτερα το ΠεριφερειακήςΑνάπτυξης και το Κοινωνικής Συνοχής. 

Και στο ΠΕΠ Πελοποννήσου ήδη προβλέπονται 8,5 εκατ. ευρώ για δράσεις ΤΑΠΤΟΚ. 

2. Τι το διαφορετικό φέρνει το ΤΑΠΤΟΚ σε σχέση με αντίστοιχα προγράμματα;

Συχνές Ερωτήσεις

Το εργαλείο ΤΑΠΤΟΚ δημιουργήθηκε σαν ιδέα και εμπειρία μέσα από τη λειτουργία των Τοπικών Ομάδων Δράσης του προγράμματος Leader, όμως η μορφή με την οποία θεσμοθετείται σήμερα έχει σοβαρές διάφορες – πλεονεκτήματα. 

Κατ’ αρχήν πρέπει υποχρεωτικά, στον οργανισμό να πλειοψηφεί η ιδιωτική πρωτοβουλία. Το δημόσιο με οποιαδήποτε μορφή δεν μπορεί να συμμετέχει με ποσοστό πάνω από το 49%. 

Δεύτερο, δεν δεσμεύεται από διοικητικά όρια περιοχής. Μπορεί να καλύπτει (μερικά η ολικά) περιοχές Δήμων ήκαι περιφερειών και μπορεί να αφορά αγροτικές, αστικές ήκαι ενδιάμεσες περιοχές.  

Τρίτο, μπορεί να χρηματοδοτηθεί ταυτόχρονα από διαφορετικά ταμεία, ανάλογα με τις προτεινόμενες στο σχεδιασμό του δράσεις. 

Τέταρτο, αποτελεί ουσιαστικά το φορέα μελέτης του σχεδιασμού, αλλά και το φορέα διαχείρισης των έργων. Είναι δηλαδή μια αναπτυξιακή εταιρία, που όμως ανήκει και ελέγχεται από την ιδιωτική πρωτοβουλία.

Ουσιαστικά η Ευρωπαϊκή Ένωση δίνει τη δυνατότητα, με τον απλούστερο δυνατό τρόπο, στους κατοίκους μιας περιοχής να οργανωθούν, να πουν τι θέλουν για τον τόπο τους και να το υλοποιήσουν.

3. Από πότε υπάρχει ο θεσμός του ΤΑΠΤΟΚ στην Ευρώπη;

Συχνές Ερωτήσεις

Όπως προαναφέρθηκε, τα ΤΑΠΤΟΚ βασίζονται σε προηγούμενη 20ετη εμπειρία των προγραμμάτων Leader,ιδιαίτερα στην αλιεία. Ξεκίνησε με περίπου 200 πρωτοβουλίες τοπικών κοινοτήτων ψαράδων του Ατλαντικού που δεν δέχτηκαν τον κεντρικό σχεδιασμό που προέβλεπε την απότομη μετεξέλιξη των χωριών τους σε τουριστικούς προορισμούς (αμφίβολης αποτελεσματικότητας) και επέμεναν οργανωμένα και με τεκμηριωμένες προτάσεις στην εξειδίκευση και βελτίωση των ήδη υπαρχόντων υποδομών και δεξιοτήτων. 

Οι προτάσεις τους έγιναν τελικά αποδεκτές και η επιτυχία των δράσεων αυτών έφερε τη διεύρυνση της εφαρμογής τους (όμως μόνο μέσα στα πλαίσια του Leader): μόνο την περίοδο 2007-2013 υλοποιήθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση2.600 τέτοιες δράσεις με συνολικό προϋπολογισμό 8,6 δισεκ. ευρώ. 

Στο σχετικό εγχειρίδιο οδηγιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπάρχουν εκατοντάδες παραδείγματα από όλους τους χώρους (αγροτικούς, αστικούς) και σχετικά με όλα τα προβλήματα που θίγουν οι θεσμοθετημένοι αναπτυξιακοί στόχοι (περιφερειακή ανάπτυξη, κοινωνική συνοχή, αντιμετώπιση φτώχειας, περιβάλλον κλπ). 

4. Ποια πρέπει να είναι τα βασικά χαρακτηριστικά ενός ΤΑΠΤΟΚ;

Συχνές Ερωτήσεις

Η Ομάδα Τοπικής Δράσης (ΟΤΔ) ενός ΤΑΠΤΟΚ μπορεί να είναι ένας άτυπος οργανισμός (επιτροπή αλλά με σαφείς και διαφανείς διαδικασίες) ή ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός, συνήθως μια αστική μη κερδοσκοπική εταιρία ή κοινωνικός συνεταιρισμός (επίσης με σαφείς και διαφανείς διαδικασίες). Μπορεί να ανήκει σε ιδιώτες, κοινωνικούς φορείς και δημόσιους οργανισμούς μιας περιοχής, αλλά οι δημόσιοι φορείς (ή οποιοδήποτε άλλο οργανωμένο συμφέρον) δεν μπορούν να έχουν ή να ελέγχουν πάνω από το 49%. 

Η ΟΤΔ προσδιορίζει την περιοχή δράσης της – μπορεί να είναι αστική ή αγροτική περιοχή ή και συνδυασμός τους. Η περιοχή αυτή δεν χρειάζεται να συμπίπτει με κάποια διοικητικά όρια αλλά πρέπει να έχει μια αναπτυξιακή δυναμική και να περιλαμβάνει κατ’ ελάχιστο 10.000 και κατά μέγιστο 150.000 κατοίκους. 

Για την περιοχή αυτή, η ΟΤΔ εκπονεί ένα συνολικό στρατηγικό σχέδιο ανάπτυξης με βάση τις δυνατότητες και ευκαιρίες, τις απόψεις και διαθέσεις των κατοίκων της, τις οποίες διερευνά και καταγράφει με συστηματικό και παραγωγικό τρόπο. Δηλαδή γίνονται προτάσεις για έργα είτε επιχειρηματικά (παραγωγικές επενδύσεις), είτε κοινωνικά (εκπαίδευση, βελτίωση περιβάλλοντος και ποιότητας ζωής – μόνο μικρές υποδομές) τα οποία όμως πρέπει να αλληλοσυμπληρώνονται και να αλληλοϋποστηρίζονται, ώστε να συνιστούν ενιαίο σχέδιο. Μάλιστα η Ευρωπαϊκή Ένωση παρέχει με τη μορφή τεχνικών εγχειριδίων όλη την αναγκαία προς τούτο τεχνογνωσία. 

Αφού προσδιοριστούν οι αναγκαίες αναπτυξιακές πρωτοβουλίες επιλέγονται και τα ανάλογα Ταμεία που από τους Θεματικούς τους Στόχους είναι τα κατάλληλα. Το σχέδιο αυτό υποβάλλεται για έγκριση στην Περιφερειακή Διαχειριστική Αρχή ή σε Κεντρική Διαχειριστική Αρχή του Υπουργείου που διαχειρίζεται το Ταμείο που θα επιλεγεί ως ο βασικός χρηματοδότης του σχεδίου. Τα σχέδια αυτά έχουν κατ’ ελάχιστο συνολικό προϋπολογισμό 3 εκατ. €,από τον οποίο και επιχορηγούν με διάφορα ποσοστά τις προβλεπόμενες επενδύσεις. 

Εφόσον το σχέδιο εγκριθεί, η εταιρία λειτουργεί ως τοπική διαχειριστική αρχή,  προκηρύσσοντας, επιβλέποντας και χρηματοδοτώντας τα έργα που περιλαμβάνονται στο στρατηγικό σχέδιο. Τα έργα αυτά έχουν ιδιαίτερα αυξημένες πιθανότητες να υλοποιηθούν και να παραμείνουν σε λειτουργία, μιας και αποτελούν προτάσεις της τοπικής κοινωνίας και αλληλοσυμπληρώνονται σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο.

5. Γιατί τώρα; Γιατί εδώ;

Προβεβλημένα,Συχνές Ερωτήσεις

Μόνο τώρα, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, που έχει παράδοση κεντρικού σχεδιασμού και απουσία δομών κοινωνικής οργάνωσης και συμμετοχής, δίνεται η δυνατότητα για υποβολή προτάσεων μέσω των δράσεων ΤΑΠΤΟΚ. Τη δυνατότητα αυτή μας τη δίνει η υποχρεωτική επιβολή των ΤΑΠΤΟΚ από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ενδιαφέρον που τα αρμόδια όργανά της,δίνουν σε αυτές τις πρωτοβουλίες. Αυτοί θα είναι και οι βασικοί μας σύμμαχοι σε ένα μάλλον αδιάφορο έως καιεχθρικό περιβάλλον (μέχρι τώρα..) από την κεντρική διοίκηση. 

Όμως και η οικονομική και κοινωνική συγκυρία στην περιοχή μας, είναι η κατάλληλη. Ο βασικός συντελεστής ύπαρξης της Μεγαλόπολης όπως την ξέρουμε, αλλά και της ευμάρειας (φυσικά και των προβλημάτων) της ευρύτερηςπεριοχής, η ΔΕΗ, φθίνει τόσο σε επίπεδα απασχόλησης όσο και σε επίπεδα μισθών. 

Είναι αναμφισβήτητο γεγονός ότι δεν υπάρχει μέλλον για τους νέους στη Μεγαλόπολη και ότι στα γύρω χωριά πολύ σύντομα δεν θα υπάρχουν κάτοικοι και δραστηριότητες.  

Μπορεί αυτή η ζοφερή εικόνα να ανατραπεί; Υπάρχει προοπτική; Η απάντηση είναι ΝΑΙ, αλλά εξαρτάται σε καθοριστικό βαθμό από το αν θα ασχοληθούμε να βρούμε,λάβουμε και εφαρμόσουμε τα αναγκαία μέτρα εμείς οι ίδιοι. 

Σε αυτή την προσπάθεια σήμερα μπορούμε να βρούμε την πολύτιμη στήριξη της δράσης ΤΑΠΤΟΚ που μπορεί να προσφέρει πανευρωπαϊκή εμπειρία, οργάνωση και χρηματοδότηση. 

Θα πρέπει ακόμη να είναι σαφές ότι η προσπάθεια αυτή δεν αφορά λίγους – ειδικούς, σοφούς, δικτυωμένους κλπ – αλλά όλους. Οι πόλεμοι δεν κερδίζονται με καταδρομικές ενέργειες, αλλά από τη δράση των χιλιάδων απλών στρατιωτών. Έτσι η ΟΤΔ πρέπει να εξασφαλίσει μέσα από διαφανείς και συμμετοχικές διαδικασίες, τη συμμετοχή και στράτευση πίσω από τον Αναπτυξιακό ΣτρατηγικόΣχεδιασμό της περιοχής την πλειοψηφία των ενδιαφερομένων.

6. Σε ποιο στάδιο βρίσκεται η προσπάθεια σύστασης ΟΤΔ στην περιοχή μας;

Συχνές Ερωτήσεις

Αποτελούμε την Ελληνική πρωτοπορία στην εφαρμογή δράσεων ΤΑΠΤΟΚ. Λόγω έγκαιρης ενημέρωσης για την υποχρεωτική ένταξη δράσεων ΤΑΠΤΟΚ στο ΕλληνικόΕΣΠΑ, οι σχετικές πρωτοβουλίες ξεκίνησαν σχεδόν εδώ και ένα χρόνο, την άνοιξη του 2014, με ενημερώσεις πολιτών της περιοχής σχετικά με τις δυνατότητες που προσφέρουν οι δράσεις ΤΑΠΤΟΚ. Οι ενημερώσεις αυτές σταδιακά γίνονταν πυκνότερες και μαζικότερες, ενώ μετά το ξεκαθάρισμα της εκλογής της τοπικής Δημοτικής Αρχής εξασφαλίστηκε και η κατ’ αρχήν συμμετοχή του Δήμου Μεγαλόπολης. Έτσι φτάσαμε στις 11 Μαρτίου 2015, με τη συμμετοχή 22 πολιτών, 2 κοινωνικών φορέων και του Δήμου Μεγαλόπολης να γίνει η Ιδρυτική Συνέλευση και ουσιαστικά να αρχίσει η λειτουργία της ΟΤΔ., Φυσικά η πρωτοβουλία αυτή είναι γνωστή σε διάφορουςθεσμικούς φορείς της περιοχής, Αναπτυξιακές εταιρίες, Περιφερειακή Διοίκηση καθώς και σε οργανισμούς και φορείς στην Αθήνα που έχουν σημαντικό λόγο στην οργάνωση και λειτουργία του νέου ΕΣΠΑ και κατά συνέπεια των δράσεων ΤΑΠΤΟΚ. Από όλους έχουμε ακούσει μόνο καλά λόγια και ενθάρρυνση να συνεχίσουμε. Ήδη στον ένα μήνα λειτουργίας της ΟΤΔ έχει αυξηθεί σημαντικά τόσο η ενημέρωση των κατοίκων της περιοχής όσο και η συμμετοχή τους, με προεξέχουσα την συμμετοχή των νέων. Όμως η δυσπιστία και η αμφιβολία ακόμη κυριαρχούν και θα χρειαστεί πολύ θετική ενέργεια για να ξεπεραστούν οι αγκυλώσεις του παρελθόντος. Πρέπει να τονιστεί ότι η επιτυχία δεν είναι ούτε εύκολη ούτε δεδομένη. Υπάρχουν πολυάριθμα και εξαιρετικά σοβαρά εμπόδια να ξεπεραστούν, τόσο εξωγενή,προερχόμενα κυρίως από την κεντρική διοίκηση και τις επιλογές της, όσο και ενδογενή, με σημαντικότερα τηδυσκολία συνεννόησης μεταξύ τόσων πολλών ανθρώπων με διαφορετικά και συχνά αντικρουόμενα συμφέροντα και την αλλαγή της στάσης αδιαφορίας προς τα κοινά.

7. Πώς ονομάζεται η ΟΤΔ ΤΑΠΤΟΚ της περιοχής μας;

Συχνές Ερωτήσεις

Στην ιδρυτική συνέλευση αποφασίστηκε η Ομάδα Τοπικής Πρωτοβουλίας να πάρει το όνομα Αλφειός 2020. 

Το όνομα Αλφειός επελέγη για να προσδιορίζει γεωγραφικά την περιοχή παρέμβασης και η ημερομηνία 2020 θέλει να εκφράσει τη θέληση μας να ορίσουμε το μέλλον μας. 

Η ονομασία μπορεί να βελτιωθεί μιας και ο εχθρός του καλού είναι το καλύτερο και όσο μεγαλώνει η συμμετοχή στην κοινή προσπάθεια προκύπτουν και νέες ιδέες. 

8. Ποια είναι η περιοχή ενδιαφέροντος της ΟΤΔ ΑΛΦΕΙΟΣ 2020;

Συχνές Ερωτήσεις

Κατ’ αρχήν έχουμε προσδιορίσει ως περιοχή παρέμβασης την κοιλάδα του ποταμού  Αλφειού μέχρι το χωριό Κοτύλιο, σε συνδυασμό με το λεκανοπέδιο και την πόλη της Μεγαλόπολης. Η περιοχή αυτή περιλαμβάνει έναν ολόκληρο Δήμο (αυτόν της  Μεγαλόπολης) και περιοχές του Δήμου Γορτυνίας. 

Η περιοχή παρέμβασης έχει περίπου 15.000 κατοίκους και περιλαμβάνει τρεις διακριτές περιοχές οικονομικής δραστηριότητας: την τουριστική περιοχή γύρω από την Καρύταινα, με τα γνωστά χωριά, Στεμνίτσα, Ελληνικό, Καρύταινα, τη βιομηχανική περιοχή της ΔΕΗ γύρω από την πόλη της Μεγαλόπολης και την αγροτική (πεδινή και ημιορεινή) εκατέρωθεν του ποταμού Αλφειού. 

Παράλληλα διαθέτει ένα σημαντικό και αναξιοποίητο αρχαιολογικού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος δυναμικό, που αρχίζει από τον αρχαιολογικό χώρο της Μεγαλόπολης και εκτείνεται κατά μήκος του Λυκαίου όρους, που ορίζει τη νότια όχθη του Αλφειού.  

Η οικονομική δραστηριότητα της περιοχής βασιζόταν τα τελευταία χρόνια κατά κύριο βαθμό στο ατμοηλεκτρικό εργοστάσιο και το ορυχείο της ΔΕΗ. Με δεδομένα τοσταδιακό περιορισμό και εν συνεχεία τη διακοπή της λειτουργίας του ορυχείου και τη σημαντική μείωση των αμοιβών και του αριθμού του προσωπικού της ΔΕΗ, η περιοχή αντιμετωπίζει οξύτατο πρόβλημα μέλλοντος και φθίνει σε κάθε επίπεδο. Μικρές επενδύσεις στον τουρισμό και τον πρωτογενή τομέα δεν έχουν ανατρέψει το κλίμα και οι κρατικές επενδύσεις είναι ανύπαρκτες.

Τα γύρω χωριά παρουσιάζουν έντονα σημάδια εγκατάλειψης και κατοικούνται κατά μεγάλη πλειοψηφία από υπερήλικες.

9. Ποιος μπορεί να συμμετάσχει στο ΑΛΦΕΙΟΣ 2020;

Συχνές Ερωτήσεις

Οποιοσδήποτε πολίτης κατοικεί ή/και δραστηριοποιείταιστην περιοχή, έχει ανησυχίες για το μέλλον της και θέληση να παρέμβει στη μελλοντική της εξέλιξη τόσο στον οικονομικό όσο και στον κοινωνικό τομέα. 

Φυσικά πρέπει να διαβάσει την ιδρυτική πράξη και αφού συμφωνεί με αυτήν να έχει τη θέληση να αφιερώσει λίγο χρόνο για τη συμμετοχή στις δραστηριότητες.

Ιδιαίτερα σημαντική είναι η συμμετοχή του τοπικού επιχειρηματικού κόσμου, μιας και αυτός ουσιαστικά μπορεί να δώσει την απάντηση για τη μελλοντική ανάπτυξη του τόπου.