Το εργαλείο ΤΑΠΤΟΚ δημιουργήθηκε σαν ιδέα και εμπειρία μέσα από τη λειτουργία των Τοπικών Ομάδων Δράσης του προγράμματος Leader, όμως η μορφή με την οποία θεσμοθετείται σήμερα έχει σοβαρές διάφορες – πλεονεκτήματα. 

Κατ’ αρχήν πρέπει υποχρεωτικά, στον οργανισμό να πλειοψηφεί η ιδιωτική πρωτοβουλία. Το δημόσιο με οποιαδήποτε μορφή δεν μπορεί να συμμετέχει με ποσοστό πάνω από το 49%. 

Δεύτερο, δεν δεσμεύεται από διοικητικά όρια περιοχής. Μπορεί να καλύπτει (μερικά η ολικά) περιοχές Δήμων ήκαι περιφερειών και μπορεί να αφορά αγροτικές, αστικές ήκαι ενδιάμεσες περιοχές.  

Τρίτο, μπορεί να χρηματοδοτηθεί ταυτόχρονα από διαφορετικά ταμεία, ανάλογα με τις προτεινόμενες στο σχεδιασμό του δράσεις. 

Τέταρτο, αποτελεί ουσιαστικά το φορέα μελέτης του σχεδιασμού, αλλά και το φορέα διαχείρισης των έργων. Είναι δηλαδή μια αναπτυξιακή εταιρία, που όμως ανήκει και ελέγχεται από την ιδιωτική πρωτοβουλία.

Ουσιαστικά η Ευρωπαϊκή Ένωση δίνει τη δυνατότητα, με τον απλούστερο δυνατό τρόπο, στους κατοίκους μιας περιοχής να οργανωθούν, να πουν τι θέλουν για τον τόπο τους και να το υλοποιήσουν.

Όπως προαναφέρθηκε, τα ΤΑΠΤΟΚ βασίζονται σε προηγούμενη 20ετη εμπειρία των προγραμμάτων Leader,ιδιαίτερα στην αλιεία. Ξεκίνησε με περίπου 200 πρωτοβουλίες τοπικών κοινοτήτων ψαράδων του Ατλαντικού που δεν δέχτηκαν τον κεντρικό σχεδιασμό που προέβλεπε την απότομη μετεξέλιξη των χωριών τους σε τουριστικούς προορισμούς (αμφίβολης αποτελεσματικότητας) και επέμεναν οργανωμένα και με τεκμηριωμένες προτάσεις στην εξειδίκευση και βελτίωση των ήδη υπαρχόντων υποδομών και δεξιοτήτων. 

Οι προτάσεις τους έγιναν τελικά αποδεκτές και η επιτυχία των δράσεων αυτών έφερε τη διεύρυνση της εφαρμογής τους (όμως μόνο μέσα στα πλαίσια του Leader): μόνο την περίοδο 2007-2013 υλοποιήθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση2.600 τέτοιες δράσεις με συνολικό προϋπολογισμό 8,6 δισεκ. ευρώ. 

Στο σχετικό εγχειρίδιο οδηγιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπάρχουν εκατοντάδες παραδείγματα από όλους τους χώρους (αγροτικούς, αστικούς) και σχετικά με όλα τα προβλήματα που θίγουν οι θεσμοθετημένοι αναπτυξιακοί στόχοι (περιφερειακή ανάπτυξη, κοινωνική συνοχή, αντιμετώπιση φτώχειας, περιβάλλον κλπ). 

Η Ομάδα Τοπικής Δράσης (ΟΤΔ) ενός ΤΑΠΤΟΚ μπορεί να είναι ένας άτυπος οργανισμός (επιτροπή αλλά με σαφείς και διαφανείς διαδικασίες) ή ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός, συνήθως μια αστική μη κερδοσκοπική εταιρία ή κοινωνικός συνεταιρισμός (επίσης με σαφείς και διαφανείς διαδικασίες). Μπορεί να ανήκει σε ιδιώτες, κοινωνικούς φορείς και δημόσιους οργανισμούς μιας περιοχής, αλλά οι δημόσιοι φορείς (ή οποιοδήποτε άλλο οργανωμένο συμφέρον) δεν μπορούν να έχουν ή να ελέγχουν πάνω από το 49%. 

Η ΟΤΔ προσδιορίζει την περιοχή δράσης της – μπορεί να είναι αστική ή αγροτική περιοχή ή και συνδυασμός τους. Η περιοχή αυτή δεν χρειάζεται να συμπίπτει με κάποια διοικητικά όρια αλλά πρέπει να έχει μια αναπτυξιακή δυναμική και να περιλαμβάνει κατ’ ελάχιστο 10.000 και κατά μέγιστο 150.000 κατοίκους. 

Για την περιοχή αυτή, η ΟΤΔ εκπονεί ένα συνολικό στρατηγικό σχέδιο ανάπτυξης με βάση τις δυνατότητες και ευκαιρίες, τις απόψεις και διαθέσεις των κατοίκων της, τις οποίες διερευνά και καταγράφει με συστηματικό και παραγωγικό τρόπο. Δηλαδή γίνονται προτάσεις για έργα είτε επιχειρηματικά (παραγωγικές επενδύσεις), είτε κοινωνικά (εκπαίδευση, βελτίωση περιβάλλοντος και ποιότητας ζωής – μόνο μικρές υποδομές) τα οποία όμως πρέπει να αλληλοσυμπληρώνονται και να αλληλοϋποστηρίζονται, ώστε να συνιστούν ενιαίο σχέδιο. Μάλιστα η Ευρωπαϊκή Ένωση παρέχει με τη μορφή τεχνικών εγχειριδίων όλη την αναγκαία προς τούτο τεχνογνωσία. 

Αφού προσδιοριστούν οι αναγκαίες αναπτυξιακές πρωτοβουλίες επιλέγονται και τα ανάλογα Ταμεία που από τους Θεματικούς τους Στόχους είναι τα κατάλληλα. Το σχέδιο αυτό υποβάλλεται για έγκριση στην Περιφερειακή Διαχειριστική Αρχή ή σε Κεντρική Διαχειριστική Αρχή του Υπουργείου που διαχειρίζεται το Ταμείο που θα επιλεγεί ως ο βασικός χρηματοδότης του σχεδίου. Τα σχέδια αυτά έχουν κατ’ ελάχιστο συνολικό προϋπολογισμό 3 εκατ. €,από τον οποίο και επιχορηγούν με διάφορα ποσοστά τις προβλεπόμενες επενδύσεις. 

Εφόσον το σχέδιο εγκριθεί, η εταιρία λειτουργεί ως τοπική διαχειριστική αρχή,  προκηρύσσοντας, επιβλέποντας και χρηματοδοτώντας τα έργα που περιλαμβάνονται στο στρατηγικό σχέδιο. Τα έργα αυτά έχουν ιδιαίτερα αυξημένες πιθανότητες να υλοποιηθούν και να παραμείνουν σε λειτουργία, μιας και αποτελούν προτάσεις της τοπικής κοινωνίας και αλληλοσυμπληρώνονται σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο.

Αποτελούμε την Ελληνική πρωτοπορία στην εφαρμογή δράσεων ΤΑΠΤΟΚ. Λόγω έγκαιρης ενημέρωσης για την υποχρεωτική ένταξη δράσεων ΤΑΠΤΟΚ στο ΕλληνικόΕΣΠΑ, οι σχετικές πρωτοβουλίες ξεκίνησαν σχεδόν εδώ και ένα χρόνο, την άνοιξη του 2014, με ενημερώσεις πολιτών της περιοχής σχετικά με τις δυνατότητες που προσφέρουν οι δράσεις ΤΑΠΤΟΚ. Οι ενημερώσεις αυτές σταδιακά γίνονταν πυκνότερες και μαζικότερες, ενώ μετά το ξεκαθάρισμα της εκλογής της τοπικής Δημοτικής Αρχής εξασφαλίστηκε και η κατ’ αρχήν συμμετοχή του Δήμου Μεγαλόπολης. Έτσι φτάσαμε στις 11 Μαρτίου 2015, με τη συμμετοχή 22 πολιτών, 2 κοινωνικών φορέων και του Δήμου Μεγαλόπολης να γίνει η Ιδρυτική Συνέλευση και ουσιαστικά να αρχίσει η λειτουργία της ΟΤΔ., Φυσικά η πρωτοβουλία αυτή είναι γνωστή σε διάφορουςθεσμικούς φορείς της περιοχής, Αναπτυξιακές εταιρίες, Περιφερειακή Διοίκηση καθώς και σε οργανισμούς και φορείς στην Αθήνα που έχουν σημαντικό λόγο στην οργάνωση και λειτουργία του νέου ΕΣΠΑ και κατά συνέπεια των δράσεων ΤΑΠΤΟΚ. Από όλους έχουμε ακούσει μόνο καλά λόγια και ενθάρρυνση να συνεχίσουμε. Ήδη στον ένα μήνα λειτουργίας της ΟΤΔ έχει αυξηθεί σημαντικά τόσο η ενημέρωση των κατοίκων της περιοχής όσο και η συμμετοχή τους, με προεξέχουσα την συμμετοχή των νέων. Όμως η δυσπιστία και η αμφιβολία ακόμη κυριαρχούν και θα χρειαστεί πολύ θετική ενέργεια για να ξεπεραστούν οι αγκυλώσεις του παρελθόντος. Πρέπει να τονιστεί ότι η επιτυχία δεν είναι ούτε εύκολη ούτε δεδομένη. Υπάρχουν πολυάριθμα και εξαιρετικά σοβαρά εμπόδια να ξεπεραστούν, τόσο εξωγενή,προερχόμενα κυρίως από την κεντρική διοίκηση και τις επιλογές της, όσο και ενδογενή, με σημαντικότερα τηδυσκολία συνεννόησης μεταξύ τόσων πολλών ανθρώπων με διαφορετικά και συχνά αντικρουόμενα συμφέροντα και την αλλαγή της στάσης αδιαφορίας προς τα κοινά.

Στην ιδρυτική συνέλευση αποφασίστηκε η Ομάδα Τοπικής Πρωτοβουλίας να πάρει το όνομα Αλφειός 2020. 

Το όνομα Αλφειός επελέγη για να προσδιορίζει γεωγραφικά την περιοχή παρέμβασης και η ημερομηνία 2020 θέλει να εκφράσει τη θέληση μας να ορίσουμε το μέλλον μας. 

Η ονομασία μπορεί να βελτιωθεί μιας και ο εχθρός του καλού είναι το καλύτερο και όσο μεγαλώνει η συμμετοχή στην κοινή προσπάθεια προκύπτουν και νέες ιδέες. 

Κατ’ αρχήν έχουμε προσδιορίσει ως περιοχή παρέμβασης την κοιλάδα του ποταμού  Αλφειού μέχρι το χωριό Κοτύλιο, σε συνδυασμό με το λεκανοπέδιο και την πόλη της Μεγαλόπολης. Η περιοχή αυτή περιλαμβάνει έναν ολόκληρο Δήμο (αυτόν της  Μεγαλόπολης) και περιοχές του Δήμου Γορτυνίας. 

Η περιοχή παρέμβασης έχει περίπου 15.000 κατοίκους και περιλαμβάνει τρεις διακριτές περιοχές οικονομικής δραστηριότητας: την τουριστική περιοχή γύρω από την Καρύταινα, με τα γνωστά χωριά, Στεμνίτσα, Ελληνικό, Καρύταινα, τη βιομηχανική περιοχή της ΔΕΗ γύρω από την πόλη της Μεγαλόπολης και την αγροτική (πεδινή και ημιορεινή) εκατέρωθεν του ποταμού Αλφειού. 

Παράλληλα διαθέτει ένα σημαντικό και αναξιοποίητο αρχαιολογικού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος δυναμικό, που αρχίζει από τον αρχαιολογικό χώρο της Μεγαλόπολης και εκτείνεται κατά μήκος του Λυκαίου όρους, που ορίζει τη νότια όχθη του Αλφειού.  

Η οικονομική δραστηριότητα της περιοχής βασιζόταν τα τελευταία χρόνια κατά κύριο βαθμό στο ατμοηλεκτρικό εργοστάσιο και το ορυχείο της ΔΕΗ. Με δεδομένα τοσταδιακό περιορισμό και εν συνεχεία τη διακοπή της λειτουργίας του ορυχείου και τη σημαντική μείωση των αμοιβών και του αριθμού του προσωπικού της ΔΕΗ, η περιοχή αντιμετωπίζει οξύτατο πρόβλημα μέλλοντος και φθίνει σε κάθε επίπεδο. Μικρές επενδύσεις στον τουρισμό και τον πρωτογενή τομέα δεν έχουν ανατρέψει το κλίμα και οι κρατικές επενδύσεις είναι ανύπαρκτες.

Τα γύρω χωριά παρουσιάζουν έντονα σημάδια εγκατάλειψης και κατοικούνται κατά μεγάλη πλειοψηφία από υπερήλικες.

Οποιοσδήποτε πολίτης κατοικεί ή/και δραστηριοποιείταιστην περιοχή, έχει ανησυχίες για το μέλλον της και θέληση να παρέμβει στη μελλοντική της εξέλιξη τόσο στον οικονομικό όσο και στον κοινωνικό τομέα. 

Φυσικά πρέπει να διαβάσει την ιδρυτική πράξη και αφού συμφωνεί με αυτήν να έχει τη θέληση να αφιερώσει λίγο χρόνο για τη συμμετοχή στις δραστηριότητες.

Ιδιαίτερα σημαντική είναι η συμμετοχή του τοπικού επιχειρηματικού κόσμου, μιας και αυτός ουσιαστικά μπορεί να δώσει την απάντηση για τη μελλοντική ανάπτυξη του τόπου. 

Να διαθέσει λίγο σχετικά χρόνο και πολλή καλή διάθεση για τη διερεύνηση και τη συγκρότηση των προτάσεων, που μπορεί να αποτελούν και προσωπικά του σχέδια.